Chuyện kể rằng, ngày xửa ngày xưa, lâu lắm rồi. Thủa ấy, trái đất còn hoang sơ lắm. Trên trời có những nàng tiên rất xinh đẹp. Đó là  con gái yêu của Ông Trời.

Ngày ngày, các nàng tiên thường cùng nhau ngắm hoa hay hái đào tiên trong vườn thượng uyển. Khi lại say sưa trong những điệu múa mê hồn thấp thoáng trong những áng mây. Thỉnh thoảng, các nàng tiên còn trốn cả Ông Trời, sang tận cung trăng, đến chơi với nàng Hằng Nga xinh đẹp. Ngày lại ngày, giữa vũ trụ bao la, họ rong chơi và ca hát.

Thủa ấy, vũ trụ đất trời thường mây mù âm u. Những áng mây nhiều khi  còn tràn cả xuống mặt đất. Vì quá mải mê rong chơi ca hát, mà những nàng tiên đã vô tình tới một hành tinh xa xôi, gọi là trái đất.

Những gót chân hồng xinh như cánh sen, nhẹ nhàng lướt đi trên những thớ đất, những tảng đá và những ngọn cây xanh biếc. Đầy lạ lẫm và thích thú. Cảnh vật xung quanh đầy hoang vu và quyến rũ. Những ngọn đồi nhấp nhô nằm đan xen bên những đầm nước và những bãi đất. Những cây lim cổ thụ đan vào nhau thành rừng. Giấu trong vòm lá xanh là những tiếng chim thánh thót và tiếng vượn hú gọi bầy đi hái quả. Thấp thoáng những vạt rừng đầy hoa xuyến chi. Hoa mua nhuộm tím sườn đồi, và những bụi sim quả mọng trĩu cành.

Nơi ấy chính là một miền đất của đất Việt, bây giờ được gọi là Xứ Thái.

Họ mê mẩn trước vẻ đẹp của những cánh hoa hoa mua tím, và cùng đi hái sim trên những sườn đồi. Những trái sim ngọt lịm, mọng như những thỏi son, làm hồng xinh hơn làn môi của những nàng tiên. Những bộ áo trắng muốt kiêu sa loang lổ những vết nhựa cây xám bẩn. Bụi bẩn bám đầy trên những mái tóc đẹp như mây.

Ông mặt trời từ từ ẩn mình sau những dãy núi. Và những tia nắng cuối cùng cũng sắp biến mất. Hoàng hôn đang đến. Những nàng tiên xinh đẹp giật mình nhớ ra phải về nhà trước khi trời tối. Nhưng họ không thể về trời với bộ dạng quần áo và đầu tóc như thế được. Những nàng tiên duyên dáng và xinh đẹp đâu thể thế được chứ. Vì nếu thế, Ngọc Hoàng (tức là Ông Trời) biết chuyện sẽ phạt rất nặng.

Họ bèn rủ nhau cởi hết quần áo để đi giặt và xuống tắm khỏa trần bên hồ nước nhỏ dưới chân đồi, vì yên tâm rằng xung quanh chẳng có ai ngoài những quả đồi đầy hoa lá. Mọi vật xung quanh như nín thở và chết lặng trong cái khoảnh khắc vô giá ấy. Chim chóc ngừng hót, và những cánh hoa như muốn cụp lại khiêm nhường trước vẻ đẹp khỏa trần của những nàng tiên. Những chàng gió cứ đứng lặng, thẫn thờ như mất hồn trên những ngọn cây cao.

Trời đã nhá nhem tối rồi, nhưng giặt mãi mà váy áo vẫn chưa sạch, mà hình như lại còn lan ra bẩn hơn. Không thể về trời với bộ áo nhơ bẩn thế được, bởi Ngọc Hoàng sẽ phạt rất nặng. Hơn nữa lại còn thêm tội trốn đi chơi xa. Những nàng tiên rất buồn và đành quyết định ở lại chốn này. Và rồi họ cũng dần mến yêu mảnh đất núi non đầy hoa lá cỏ cây này như một cơ duyên.

Không biết những cô con gái yêu đi chơi đâu mà mãi chẳng thấy về. Ngọc Hoàng rất lo lắng, bực bội, và cho người đi tìm. Câu chuyện của những chàng gió ham chơi, ba hoa và bẻm mép đã đến tai Ngọc Hoàng và nhân gian. Ngọc Hoàng liền cho gọi những nàng tiên về trời. Nhưng vì một phần xấu hổ, một phần vì đã trót mến yêu và gắn bó với mảnh đất này nên các nàng tiên chẳng muốn về trời. Vì thế, thỉnh thoảng lại có những tiếng sấm lớn. Đó chính là tiếng gọi và tiếng quát mắng đầy giận dữ và vô vọng của Ông Trời. Ông Trời còn sai Thiên lôi thường xuyên mang gậy sét xuống thiêu cháy những cánh rừng xanh thắm và những vạt đồi đầy hoa, để những nàng tiên không còn gì lưu luyến với hạ giới mà về với trời. Vậy mà cũng bất lực.

Từ đó, vùng đồi này thường xuyên có sấm sét, như một sự tức giận của Ông Trời. Những cây lớn không thể mọc được. Chỉ còn trơ đất đá khô cằn và những bụi cây dại. Những nàng tiên cũng vì thế mà biến mất. Và cũng từ đó, người ta gọi đó là Đồng Bờ Tiên. Chẳng có mấy ai dám bén mảng đến vùng đất linh thiêng và như có ma ám ấy, vì sợ sự giận dữ của Ông Trời mà lại rước vạ vào thân. Tuyệt nhiên không có ai ở đó. Chỉ ít người dám đến khai khẩn đất đai cấy trồng, nhưng chỉ dám đến khi mặt trời đã lên cao, và lại vội vã ra về trước khi tắt nắng.

Rồi bỗng một ngày cách đây mươi năm, người ta thấy một người phụ nữ cùng một số người khác, đến trồng cây trên những quả đồi trọc lóc; cùng cấy lúa và đào đất, đắp bờ thành ao thả cá. Dân chúng quanh vùng lấy làm lạ lắm. Họ rỉ rả bàn tán xôn xao về những con người liều lĩnh và bất thường này. Chắc kiếp trước phạm phải tội tày trời gì, nên bây giờ bị trời đầy, bắt tội, bắt vạ đây. Rõ khổ!

Mặc kệ lời bàn tán của thế gian, ngày lại ngày, họ vẫn cùng nhau cần mẫn cày cuốc, cấy trồng, thả cá, nuôi gà; và cần mẫn gánh những thùng nước trĩu vai, tưới cây trên những ngọn đồi. Mô hôi rơi đẫm từng bước chân và mằn mặn nơi đầu lưỡi. Những bàn chân tứa máu vì gai rừng và khía đá. Sự quyết tâm và cần cù của con người hình cũng làm đất trời động lòng mến cảm. Lúa đơm hạt trĩu bông, và cây rừng cứ lớn nhanh theo gió, như có một vị thần cầm chiếc bút xanh tô thẫm cả vùng đồi.

Họ dựng nhà sàn núp dưới tán cây bên những sườn đồi, cùng nhau mê say lao động, sống trong đoàn kết yêu thương và ngập  tràn tình yêu cuộc sống. Làm lụng vất vả, vậy mà chẳng hiểu tại sao người cứ trẻ ra và khỏe lên, bệnh tất tự nhiên biến đi lúc nào chẳng biết.

Tiếng lành đồn xa, mà có nhiều người từ muôn phương, vì những lý do khác nhau đã tìm đến mảnh đất linh thiêng này và đầy nghĩa tình này. Ngày lại ngày, họ cùng nhau mê say lao động và dành cho nhau tình yêu thương chân thành, mộc mạc như cỏ cây nhưng lớn lao như những ngọn núi, những quả đồi nơi đây. Chẳng biết có sự chở che của thần phật hay sức mạnh diệu kì của tình yêu thương mà cuộc sống trở nên lạ kì đến vậy. Những cô bé ham chơi và nghịch ngợm, bỗng trở nên chăm chỉ, thùy mị đáng yêu. Những anh chàng có máu mặt, suốt ngày chỉ đánh đấm và phá phách, lại trở nên hiền lành và tốt bụng đến vậy. Những cô bác xương khớp rã rời, lê lết, bệnh viện bất lực trả về, chỉ còn đợi một sớm một chiều về với ông bà tổ tiên, hay ít nhất cũng tàn tật suốt đời; vậy mà cứ ngửi khí trời, ăn rau rừng, tưới rau, chăm cây và mỉm cười với mọi người; ấy thế mà bệnh tật tự nhiên biến mất, mừng không giấu được, và rồi lại hừng hừng cuốc đất trồng cây, tô thắm vùng đồi.

Có những anh chàng, những cô nàng phơi phới tuổi đôi mươi, vì không may hay trót dại mà lỡ rước những căn bệnh quái ác vào thân. Thế là chấm hết một thời tuổi trẻ! Cửa ngục tử thần đã mở toang chào đón, chỉ còn xếp hàng chờ ngày Nam tào gạch tên. Ấy vậy mà, chẳng hiểu Nam tào say rượu, hay già cả, lẫn mã thế nào lại bỏ sót tên mà lật sang trang khác. Vậy là bệnh tật thế kỷ hay thiên niên kỷ cũng biến đâu hết cả. Thật hú hồn, hú vía! Những trái tim đôi mươi lại ngân lên giai điệu tình yêu. Lấy vợ, lấy chồng rồi sinh con đẻ cái.

Thiên hạ lấy làm lạ lắm. Sao lại có những chuyện lạ kì thế nhỉ? Dân chúng quanh vùng lại rỉ rả nhỏ to, bán tín bán nghi. Hay họ là những người nhà trời, nhà phật, được thiên đình cử xuống để cùng những nàng tiên đắp xây một cuộc sống mới đẹp tươi.

Thời gian cứ thế trôi đi. Cùng với tháng năm và mưa nắng, những cây nhỏ xíu được trồng khó nhọc năm xưa, đã to lớn như những chiếc cột nhà sàn, tán đan vào nhau thành rừng. Sớm ngày cứ véo von tiếng chim hót, ve kêu. Và lạ kỳ  chưa, hàng trăm, hàng ngàn con cò bợ tìm đến sinh sống, làm tổ và sinh con, đẻ cái, bay đầy trên những ngọn cây, khiến các cậu bé mắt tròn xoe thích thú. Những ông già tủm tỉm cười vì lâu lắm rồi mới được thả mắt ngắm nhìn những cách cò của tuổi thơ đầy kỷ niệm. Còn các bà già thì cứ trăm phần trăm như đinh đóng cột mà rằng, cò với  vạc cái gì, đó là những nàng tiên năm xưa trở lại đấy. Những đốm lông nâu chính là những vết nhựa năm xưa vẫn còn dính trên áo mà chưa giặt được. Khi chiều  xuống, thỉnh thoảng lại có vài cánh cò xà xuống, lướt nhẹ trên mặt nước, hay bổ nhào xuống mặt hồ dưới chân đồi để bắt mồi. Chẳng phải đâu, đó chính là những nàng tiên đang xuống tắm và điệu đà soi gương trên mặt nước đấy!

Ờ, mà cũng phải. Thảo nào chẳng ai dám săn bắt, mà lại rất nâng niu, chăm sóc chúng. Nuôi cá, mua tép làm mồi ăn; rồi đi nhặt những con cò non vào tổ trong những ngày mưa bão, yêu quý như một con vật linh thiêng. Bởi vì đó là những nàng tiên xinh đẹp, đang vui sống, chở che và phù hộ cho họ.

Và đêm đêm, giữa tiếng gió rì rào trong vòm lá, những chị cò bợ lại à ơi hát ru hỡi, ru hời. Bên ánh đèn thấp thoáng trong những mái nhà sàn núp dưới những tán rừng bên sườn đồi, những đứa trẻ lại say sưa học bài, lật những trang sách về thiên nhiên tươi đẹp và tình yêu thương con người. Bà lại ôm cháu vào lòng, thì thầm kể chuyện huyền thoại Đồng Bờ Tiên.